Een bezoek aan Statia

‘Is er dan ook een logeerkamer voor mij?’ vraag ik. Vier leerlingen kijken mij een moment verbaasd aan en beginnen dan te glimmen. ‘Yes teacha, this is your room. En daar is de keuken. En we hebben een Maserati en een BMW en een jeep.’ Met driehoekige blokken imiteren de leerlingen van groep 7 deze tot hun verbeelding sprekende auto’s. ‘En we hadden ook een haarsalon. Mogen we met je haar spelen juf?’ Als ik ja knik en in de salon plaatsneem vraag ik of hun zelfgebouwde mansion op Sint Eustatius (Statia) staat. ‘No, no, it’s Miami.’        
In het gesprek dat volgt kom ik erachter dat één van de vier in Miami is geboren en dat een ander die stad ook heeft bezocht. De andere twee dromen vooralsnog van Amerika. Ons gesprek ontlokt verhalen van andere leerlingen over hun relaties met Nederland, Guyana, Aruba, Sint Maarten en Dominica. Ons spel verbindt de kinderen met elkaar, met mij en met de wereld.
Toen ik een dag eerder naar Statia vloog zag ik ver beneden mij hoe een klein zeilschil fier tegen de golven in voer. Golven die oneindig nieuw en oneindig oud een patroon creëerden van eiland naar eiland. Ik werd ook daar herinnerd aan die verbondenheid. Niet alleen ruimtelijk, maar ook door de tijd. Ik stelde me voor hoe de Taino vanuit het zuidelijke Amerika langs deze kleine eilanden voeren in hun kano’s, achtervolgd en verjaagd door de echte zeevaarders, de Caribs. Ik verbeeld me dat afstammelingen van deze groepen, vanaf de vulkaantop of het kleine strand, vol verbazing de grotere schepen van de Portugezen en Spanjaarden zagen opdoemen.
Fransen, Engelsen en Nederlanders bestormden en claimden ieder op verschillende momenten ook wat zij als ‘nieuw land’ beschouwden en voeren vervolgens verder op zoek naar meer rijkdom en avontuur. De strategische positie van het kleine Statia werd door een enkeling op waarde geschat. Zij bleven, en, gevoed door strijd en behoeften vele zeemijlen verderop, werd Statia ‘The Golden Rock’.
Haar belangrijke positie had Statia voor een groot deel te danken aan het gebrek aan moreel bij de Nederlandse heersers die de handel in contraband toelieten en van Statia een freeportmaakten. Dit genereerde rijkdom en tegelijkertijd een intens lijden: Als handelspost werd het eiland ook een slavenmarkt waar mannen, vrouwen en kinderen uit verschillend gebieden in West-Afrika verkocht werden om werk te verrichten op één van de omliggende eilanden of in de VS.
Nakomelingen van deze groepen leefden in betrekkelijke vrede met elkaar samen op Statia. Maar nu heerst er onrust. ‘Den Haag’ zou zich teveel bemoeien met lokale politiek die, volgens die Haagse politici, bol staat van vriendjespolitiek en corruptie. Statiaanse machthebbers keren zich in toenemende mate tegen de positie die het eiland sinds 10-10-10 inneemt in het Nederlands Koninkrijk terwijl de Statiaanse oppositie wel naar Den haag wil kijken voor oplossingen. De patstelling duurt voort en de partijen lijken verder dan ooit van elkaar verwijderd. Waar gaat het heen?
De kinderen van groep 7, wellicht de toekomstige beleidsmakers van Statia, boden mij, een makkelijk met Den Haag te verbinden bezoeker die ze slecht een paar uur kenden, vol enthousiasme een slaapplaats aan in hun verbeelde huis. Is dat alleen maar spel? Of kunnen de intuïtieve relaties die de kinderen en ik ervaren en spelen, niet alleen met andere plekken, maar ook met andere tijden, stand houden wanneer zij het straks voor het zeggen hebben? En groeit er in Nederland ook een generatie op die bereid is om haar (t)huis eerlijk te delen? (Groot)ouders, tantes, ooms, docenten, beleidsmakers in het gehele koninkrijk, we hebben belangrijk werk te doen.