Helden

Er zijn een aantal voor de hand liggende thema’s om de eilanden die bij de Bahama’s horen te relateren aan de eilanden die tot het Nederlands Koninkrijk behoren. De geschiedenis van kolonialisme en slavernij, de huidige afhankelijkheid van toerisme, de ondermijning of omdraaiing van gezag tijdens carnaval met populaire muziek zoals soca en calypso, en een gedeelde stuwende kracht achter dit alles: Kapitaal. In eerste instantie lijkt ook de link tussen de twee gebieden die ik hier wil bespreken gerelateerd aan macht en geld. Ik wil het namelijk hebben over de Tweede Wereld Oorlog. De naam zegt het al. Deze oorlog was geen Europese aangelegenheid, maar werd wereldwijd, en dus ook in het Caribisch gebied, uitgevochten.
Duitse torpedo’s vielen Aruba en Curaçao zeker zestig keer aan omdat op die eilanden de olie voor 60 procent van de geallieerden vliegtuigen werd geraffineerd. De eilandjes moesten dus beschermd worden en dit werd niet aan Nederland overgelaten. Amerikanen, Fransen en Engelsen werden gelegerd op verschillende eilanden in het Caribisch gebied, waar ze ook de toegang tot het Panamakanaal beschermden. De strategische positie dichtbij de V.S. maakte de Bahama’s geschikt voor het trainen van vliegers en het coördineren van de strijd tegen onderzeeërs.          
Zo had de oorlog ook in het Caribisch gebied een groot effect. De aanwezigheid van geallieerde strijdkrachten bracht geld, nieuwe producten en andere ideeën. En anderen verlieten de eilanden. Mensen van Duitse komaf, ook als ze al generaties in het gebied woonden, werden geïnterneerd. En ook vertrokken veel jongemannen om hun leven te geven voor… Ja voor wat? Voor Koninkrijk, Empire, La France?
Het is nu begin mei en in Nederland is er veel aandacht voor het herdenken van hen die hun leven gaven voor onze vrijheid. En toch weet ik niet precies waarvoor Caribische jongemannen bereid waren te sterven. Ik wist eigenlijk niet eens dat ze vochten. Recent kwam hier verandering in toen ik meewandelde met Valika Smeulders, historica en erfgoedspecialiste, die de geschiedenis van Nederlands Caribische helden tijdens de Tweede Wereld Oorlog centraal zette.

Valika Smeulders bij het Oranjehotel, de gevangenis in Scheveningen (Den Haag) waar veel verzetsstrijders vastzaten tijdens de Tweede Wereld Oorlog en waar ook Boy Ecury en George Maduro opgesloten werden.

Zo leerde ik hoe George Maduro, van Joods Curaçaose komaf, in zijn rol als reserve officier een essentiële rol speelde bij het helpen ontsnappen van de Koninklijke familie uit Den Haag. En ik leerde dat de op Aruba geboren Segundo (Boy) Ecury gebruik maakte van zijn opvallende verschijning en kennis van het Papiaments om zich te verzetten tegen de Duitse overheersers. Beide mannen werden verraden en opgesloten in het Oranjehotel. Boy werd direct gedood en George werd op transport gezet naar het oosten. Wellicht ontmoette hij in een Duits interneringskamp de van de Bahama’s afkomstige Leonard Thompson, een jonge vliegenier die was geïnterneerd nadat zijn bommenwerper was neergeschoten boven Duitsland. En toen George uiteindelijk stierf in Dachau was hij misschien wel met andere strijders uit de Cariben want verhoudingsgewijs waren er veel van hen.  
Waarom waren er zoveel jongens met een Caribische achtergrond bereid te vechten voor de geallieerden? Valika filosofeerde dat dit kwam omdat zij jonge studenten waren, weinig gebonden en avontuurlijk ingesteld. Maar bovenal, zo geloofde we allebei, wisten ze wat het betekende om onderdrukt te worden en verzette ze zich daartegen. Elk van hen had meegemaakt hoe het was om buitengesloten te worden vanwege religie, afkomst of huidskleur. Zelfs in militaire dienst in Nederland of in Canada werden jongens als George en Leonard vaak niet als ‘eigen’ gezien. En toch streden ze. Niet voor roem of geld, maar voor hun vrijheid die pas waarlijk kon bestaan als ieder ander mens ook vrij kon zijn.

Twee recent geplaatst standbeelden van George Maduro op het plein voor het bekende pretpark Madurodam. Links als jonge jongen, en rechts, als strijder in dienst van het Nederlandse leger.